|
| Afb. 7: Een blik op het Onze lieve Vrouweplein anno 1748 |
Maastricht heeft drie centrale pleinen, ongebruikelijk veel voor een stad van het formaat van Maastricht: de Markt, het Vrijthof en het Onze Lieve Vrouweplein. Dat laatste was oorspronkelijke geen plein, maar een ruimte voor de kerk waar de doden werden begraven. Eerst stond hier alleen de Onze Lieve Vrouwekerk, omringd door huizen. Toen de kapittelheren hun kerk voor zichzelf wensten, kregen de parochianen in 1343 een eigen kerk, de Sint Nicolaaskerk, direct naast de OLV-kerk. De kapittelheren of kanunniken vormden een wereldlijke geestelijke orde, geen gesloten kloostergemeenschap. Hun taken bestonden uit het dagelijkse gebed in de kapittelkerk, uit zielenzorg, onderwijs en liefdadigheid.
 |
Afb. 8: Een schilderij van het Onze lieve Vrouweplein in de 19e eeuw met de Onze Lieve Vrouwekerk (rechts) en de Sint Nicholaaskerk (links) |
Het OLV-kapittel telde 20 zogenaamde prebenden, een soort uitkeringen die verbonden waren aan een plek in het kapittel. Naast het grote kapittel bestond er vanaf 1622 ook nog een college van kleine kanunniken van Sint Anna, een broederschap van kapelaans. Hier waren 16 posities aan verbonden.
 |
Afb. 9: Afbraak van de Sint-Nicolaaskerk in 1838 |
Kanunniken waren vaak edellieden en carrière-geestelijken. De kapelaans voerden tegen een sobere vergoeding vaak taken uit van de kapittelheren en waren verbonden aan specifieke altaren in de kerk en moesten daar regelmatig missen verzorgen. Vrijwel altijd waren kapittelheren tot (sub)diaken of priester gewijd, maar niet altijd. Er zijn ook getrouwde kanunniken bekend, die met vrouw en kinderen in een kapittelhuis woonden. Kanunniken lieten zich in de kerk of in de pandtuin van de OLV-kerk begraven.
 |
| Afb. 10: Grafstenen van kanunnikengraven, getekend door Philippus van Gulpen (1792-1862) |
De open ruimte voor beide kerken vulde zich steeds meer met graven van parochianen en de graven stapelden zich daar zo hoog op, dat op enig moment de grond rond de kerk opgehoogd moest worden. Het kerkhof van de OLV-kerk was tot 1665 zelfs nog groter. Toen werd een deel dat nu onder de weg ligt afgestaan om de straat naar de Maas te kunnen verbreden.
Referentie:
Haas, J. A.K., Inventaris van de archieven van het kapittel van Onze-Lieve-Vrouw te Maastricht 1096-1797, Publicaties Rijksarchief Limburg nr. 6, Maastricht, 1999.